بازگشت
بلغا ر یا کو چک را بشنا سید ؟
دوکتور .م. پکتیاوال دوکتور .م. پکتیاوال

         بلغا ریا کو چک در شبه جزیره نما قا ر ه جنو ب شر ق با لکا نا ت اور پا؛ به مسا حت تقر یبا ششم برابر افغا نستا ن عزیز؛ با نفو س هشت میلو ن نفر قرار دارد ؛ بلغا ریا هم از انګا ه مو قیعیت جیو پلتیک و استرا تیژیک ؛اهمیت بسا زا یی دارند ؛ و ما نند اکثر مما لک کو چک بلغاریا تحت حملا ت و تا ثیر ابرقد رت ها بو د ه است ؟                                        

         ودر ین جا به اختصا ر کو تا از اصل ونسب بلغاریا که نظر یا ت متعد دې  وجود دارند؛  بعضی بلغار یها را از با شند ګان پا میر ؛ بعضی ا نرا از روسیه شرقی و دیګرا ن نظر یا ت دیګر را ارایه کر ده است ؛ ولی بر خی بلغاریا را از امپرا طورۍ بزرګ از بحیر ه کسپین تا بحیر ه سیا ؛ که خا ن کبرا ت در ان قلمروا یی می نمود ؛ و با ن طر ف اورا ل که قبلا ار یا ییا ن باستان سکو نت دا شتند این را قر ین به حقیقت مید اند ۰          

              خا ن کبرا ت داراې سه پسر بو د ه که دو نفر ازپسرا ن شا ن در قلمرو ؛   پد رما ند ند ؛ وپسر سومی ان خا ن اسپا رو خ ؛از دریا ې ډینو ب ګذ شت  و وارد بلغا ریا کو چک امروزه ګر د ید ؛ در ین جا با وزینتها ؛ سلا وها وغیره زند ګی را اغا ز کرد ند ؛ در ۶۸۱میلادې نژاد بلغا ریا یی؛ بعد مبا رزا ت زیا د تو انیست تا دولت بلغا ریا  را تا سیس نما یند ۰          

         در سا ل ۸۶۴تا ۸۶۶ میلا دې د ین عیسوې پراو سلاوې را پذ یرفت ؛ودر سا ل ۸۸۶ میلا دې دو براد ر مشهوربا شند ه شهر سالو ن یونان؛ کیر ل ؛و ؛ میتودې ؛ الف ؛ با ؛ لسان سلا وې و بلغار یا وې را بنا بر مبارزا ت  زیاد امپرا طور ان عیسوې ؛  مد عی بو دند که عیسویت باین لسان نمی فهمند ؛ بنا بر ین دلا یل نبا ید الف ؛با ؛این لسا ن بو جو دایند ؛ لسا ن سلا وې –بلغاریا یی را به وجو د اور ده است ۰                                         

      کلیمنت اوښرد سکی در قر ن ۹ میلا دې   نو شته بلغا ریا را بو جود اورد ؛ و؛با یسی ښا لند رسکی ؛که در سا ل  ۱۷۲۲میلا دې  در ؛شهر ؛با نسکی ؛ بلغاریا تولد ګر دید ه ؛با ر اول تا ریخ بلغا ریا را نو شت ؛ وتا امروز این تاریخ در بلغار یا خیلی مشهور است ۰          

   کلیسا ې خیلی مشهور مملو از مبارزات ازادې بخش بلغاریا بنا م ؛ ریلسکی؛ در سا ل ۱۸۳۴تا سال ۱۸۳۷میلاد ې اعما ر کر د ه است ؛  نوسند ه مشهور   

بلغا ریا ؛وسیل اپریلسکی در سا ل ۱۸۴۷ میلا دې  در شهر ؛ ګبروا ؛که بنام ما نچستر ؛شهر صنعتی انګلستا ن شهر ت دا رند  تو لد ګر دید ه است ۰     شا عر مشهور بلغار یا ؛پیتکو رای چیف سلواۍ کو ف ؛ از سا ل  ۱۸۲۷تا سال۱۸۹۵میلا دې زند ګی کرد ه است ؛که در شهر وپای تخت اسبق بلغا ریا؛تر نو وا؛ تو لد ګر دید ه است ۰                       

    ګیور ګی ستا یکو ف ریکا فسکی ؛ شخصیت مشهور ؛استرا تیژیک؛ اور ګا نیزا تور ؛فولکلوریست؛ تا ریخ دا ن ؛شاعرو نوسند ه ؛ مبارز و سیا ست مدار از سال ۱۸۲۱تا۱۸۴۷میلا دې ز ند ګی نمو ده و در شهر ؛کو تل ؛ تولد یا فته است ۰ 

د ر بلغا ریا ما نند دیګر جوامع طبقا تی ؛ طبقا ت حا کم بر طبقا ت محکو م ؛ظلم و جبر نمو ده است ؛در اخیر قر ن ۹ ود ر اوایل قر ن ۱۰ برا ې دفا ع از طبقا ت محکو م پا پ  عیسوې ؛بو ګو میل ؛ قیا م را اعلان و مبا رزا ت نمو د ه است؛ همچنا ن ؛ مبا رزا ت عیسو یت در جنبشها ې  ازا دې بخش بلغاریا از شهر ت زیاد ې بر خور دار است ۰           

                          بلغا ریا بیش از ۲۰۰سا ل تحت تصر ف وزینتها و در قر ن ۱۴میلا دې تا ۳ ما رچ ۱۸۷۸ تقر یبا ؛۵۰۰؛ سا ل مستعمیره تر ک عثما نی بو ده است ؛ وطۍ مبا رزا ت زیا د مرد م بلغا ریا با پشتیبا نی متواتر روسها؛بلغا ر یا در ۳مار چ ۱۸۷۸ میلا دې به استقلا ال خو یش رسید ند ؛ اما دولت ها ې  انګلستان وامپرا طورې ؛هنګرو اطریش؛ دولت روس را به قرار داد ؛سان  ستیفا نسکی ؛ وتقسیم بلغاریا با شما ل و جنو ب مجبو ر ومکلف سا خت؛ و دربلغا ریا یک منصبدا رسلطنتی الما نی نژاد؛فردینا ن ساکس کورګوتسکی؛ را به  پاد شا هی د ربلغاریا  تحمیل سا خت ؟                      

                 د ر بخشی شما ل بلغا ریا در شهر ؛ تر نو وا؛ قا نو ن اسا سی مشهور را درسال۱۸۷۹میلادې  بوجود اورد؛ که تا امروزد ر بلغا ریا از شهر ت بر خوردار است ؛در بلغا ریا رژیم سلطنتی را ببا ر اورد ؛ و هر بخش بلغاریا را با نوابی مسمی ود ریک بخش ان الما نی نسل؛الکسند ربا تین برګ؛ را  نواب سا خت ۰

با سا س معا هد ه پا ریس ؛ انګلستا ن ؛ فرا نسه و هنګرو اطر یش ؛ با خا طر کا هش نفوذ رو سها بر بلغا ریا در سا ۱۸۵۶میلا دې تحمل دیګر را بر  

بلغا ریا تحمیل داشت ؛ و بعدا بلغا ریا قسمت زیا د خا ک و سر زمین خو یش راطۍ این چنین تحمل  در سلطنت فر د ینا ن از د ست داد ؟         

     د ر سال ۱۸۸۵ میلا دې در اثر مبا رزا ت پیګیر هر دو قسمت شما ل و جنوب بلغاریا با هم متحد شد ند ؛ رهبرا ن مبا رز بلغاریا در ازادې بلغا ریا از تر ک عثما نی ؛عبار ت بودند ؛ حا جی دیمتر؛ و؛ ستیپن کراژوف در سال ۱۸۶۴میلا دې ؛لیو بین کرا ویلوف در سال ۱۸۳۴که در ؛کو پریشته؛ بلغاریا تولد ګر دید ه ؛ و قهر ما ن خیلی مشهور بلغاریا ؛وسیل ایوانوف کون چیف؛ که مشهور به وسیل لفسکی است ؛در ۶جو لا ې ۱۸۳۷میلا دې در شهر ؛کر لو وا ؛ تولد ګردید ه ود ر۶فبوارې ۱۸۷۳میلا دې طۍ مبارزا ت پیګیر ازادې بخش از طر ف دولت تر ک عثما نی غر غر ه شد ه است می با شد ۰               قهر ما ن مبارز ازادې بخش وشا عر بر جسته بلغاریا ؛خر ستو بو تیف؛ است ؛که د ر۲۵ سیپتا مبر سا ل۱۸۴۸میلا دې در؛ کلو فر؛ تولد ګر دید ه   د ر اثر مبارزا ت پیګیر از طر ف تر ک عثمانی در ۱۷مۍ۱۸۷۶میلادې  از بین رفنه است ۰

        

بعد فر د ینا ن پا دشا ه بلغا ریا پسر شا ن بوریس سو م پا دشا ه بلغا ریا شد ؛و اود رپکت جنکی فشیستی هتلر درایام جنګ عمو می فو ت نمو د ؛ وطۍ مبا رزا ت خسته نا پذ یر مرد م تود ه یی بلغا ریا د ر را س ګیور ګی د ېمتروف؛جنرال  سکتر کمینتر ؛ و مبارز مشهور عیله دولت هتلرو فشیزم با کمک بی در یغ رو سیه فدرا تیف در ۹سپتا مبر ۱۹۴۴ میلادې انقلا ب سو سیالیستی در بلغاریا به پیروزې رسا ند ؛ وا ز سا ل ۱۹۴۴تا ۱۹۸۹میلا دې در بالغا ریا ر شد سر یع امور اجتما عی ؛ اقتصا د؛ سیا سی و د فا عی ؛ با کمک اتحا د شوروې وکمپ سوسیا لیستی؛کمو کان و پکت د فا عی وار سا و؛ تحت رهبرې ګیورکی دې متروف؛وسیل کولا روف؛ چروینکوف و تودور ژیفکو ف    را به پیش و بو جو د اورد ؛ هزار ها فا بر یکا ت متو سط و بزرګ صنعتی ؛ کو برا تیف هاې  زرعتی دولتی و مرد می با ابیا رې؛ ما لدارې و بعدا کامپلس هاې بزرګ زراعتی؛مالدارې؛تخنیکی؛ترانسپو رتی؛ صنعتی ؛ سا ختما نی غیر ه وغیر ه را بو جو د اوردند ؛ وتولیدا ت سا لا نه ان بشتر ازهمه مما لک  همسا یه شا ن ګر دید ؛   نظا م عا دلا نه امور

 

اجتما عی  را یګا ن تما م تحصیلا ت ؛ تد او یها ؛ و شمو ل همه نیرې کا ر با رشته ها ی شا ن در کار و غیره وغیره تما م فضا یل انسا نی را در ین نظا م عاد لا نه با رشد سر یع و همه جا نبه دا یمی را مر عی نمود ؛ وبا جها ن روا بط عا لی سیا سی را بو جو د اورد ؛ وبا اکثر مما لک مخصوصا مما لک رو با نکشا ف وکمپ سو سیا لیستی و روا بط همزیستی با نظا م سر ما یه دا رې ؛ تحکیم بخشید؛ و روا بط اجمتا عی و اقتصا دې را رشد دا دند ۰ بلغاریا ربا بشتر از ۸۴ مما لک محصل بطور مفت ورا یګا ن د ر رشته ها ې مختلف  تحصیلی هر سال می پذ یزفت ؛ بیلا نس اقتصا دې خا رجی شا ن با همه مما لک همیش مثبت بو ده  ؛و عا ید ملی با تولیدا ت ملی شا ن افزایش می یا فت؛ خلا صه نظا م اصلی برا درې ومحوه طبقاتی با رشد مر حله پیشر فته  سو سیالیزم  توام و قرار دا شت ۰           

  با سقو ط مو قتی نظا م سو سیا لیستی د ر اتحا د شوروې بنا بر عد م شر ایط عینی و ذ هنی ؛ و قد رت سیا سی که اکثرا بد ست رو شنفکرا ن افتید ه بود این نظا م انسا نی مو قتا سقو ط نمود ؛ و فورا تا ثیرا ن با همه کمپ سو سیا لیستی منجمله بلغا ریا هم افتید ؛ و بنا م باز سا زې و ازادې د ر ۱۰نویمبر ۱۹۸۹ میلا دې در بلغا رې بیرو ن وخا رج از تصور همه اموا ل منقو ل و غیر منقو ل عا مه و دولتی تحت چو روچپا ول و غا رت قرا ر ګر فت ؛ و د رمد ت ۱۵ سال چنا ن طبقه سر ما ید ار؛غا صب و حا کم بو جود امد ؛  که اکنو ن در جمله میلیا رد؛درا ن بزرګ جها ن قرار ګر فته است ؟ 

           در ین مملکت بلغا ریا بیش از هزار ها فاریکا ت و فارمها ی تحت اسم انتقا ل ملکیت ها عامه ودولتی به سیکتور خصو صی یا به قیمت نا چیز و یا تو سط چور وچپا ول و غصب تصا حب و منتقل ګرد ید؛ و امروز بلغا ریا فقیر تر ین مملکت است در اورپا ؛ بیکا رې زبا نه کشید ه و بیش از یک میلو ن نیروې جوا

    طبیعت زیبا بلغاریا با همه چور وچپاول؛غصب و قتل که در دشتها؛درها؛تپه ها ؛ کو ها ؛وادېها ې سبز و خرم ؛جنګل ها وغیره را باز هم با همه چور و چپاول و غارت ان را بصورت کل تا کنون ازبین نه بر ده است ؛ و این همه خرابی د ر بلغا ریا ؛ افغانستا ن ؛ کمپ اسبق سو سیالیستی ؛ مما لک رو با انکشا ف وحتی با لا ې مر د م مما لک سر ما یه دارې نا شی از سیستم غاصب الیګارشی ؛ ګلو با لیزم امپریالیستی وحشی ودر ند ه است ؛ با امید اینکه این سیستم هر چه زود ترما نند همه سیستم ها ې غا صب که از بین رفته این امپریا لیزم  هم  محو ه ونا بو د ګرد د؛ تا مر د م رنج وبلا کشید ه  افغان را ند ه شده و مها جر وجها نیا ن ازین فلا کت هرچه زود تر نجا ب یا بد ؛ امین یا رب العلمین۰  


October 1st, 2006


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي